Ο Σεφέρης και οι Ακαδημαϊκοί

Ο Σεφέρης και οι "Πλησιόσαυροι"

Γιώργος Σεφέρης

Ακαδημία Αθηνών

Υπάρχει μια άλλη Ακαδημία αόρατη. Σε αυτή ανήκουν ο Ψυχάρης, ο Πάλλης, ο Εφταλιώτης, ο Βλαστός, ο Βλαχογιάννης, ο Γρυπάρης, ο Θεοτόκης, ο Σικελιανός. Σε αφτή θα 'ταν τιμή μου κι αμοιβή μου να ανήκω όταν φυσικά κι εγώ γίνω αόρατος —Ν. Καζαντζάκης

Η άρνηση Σεφέρη προς τους Ακαδημαϊκούς

Σε επιστολή του προς το Βήμα της 3/2/'19, ο γραμματεύς της Ακαδημίας αρχαιολόγος κ. Βασίλειος Χ. Πετράκος σχετικά με τη φράση: "Οι πλησιόσαυροι" ▪ της Ακαδημίας Αθηνών αρνήθηκαν με διάφορα τυπικά προσχήματα να τον κάνουν μέλος της Ακαδημίας τους. Θα περίμενε κανείς από καθηγητές του πανεπιστημίου (αναφέρεται στους συντάξαντας το άρθρο: Ο θάνατος του Γ. Σεφέρη) περισσότερη γνώση για κοινά θέματα και περισσότερη ευγένεια έστω προς την Ακαδημία. Διότι δεν είναι εκείνη που δεν θέλησε τον Σεφέρη αλλά ο Σεφέρης, η γυναίκα του και το περιβάλλον τους που δεν ήθελαν. Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος στο βιβλίο του "Λογοδοσία μιας ζωής Α΄" γράφει αρκετά για την όλη υπόθεση της εκλογής του Σεφέρη καταλήγοντας: "Από την εμπάθεια του περιβάλλοντος του που τον πίεζε και όχι από την ατολμία της Ακαδημίας δεν έγινε ο Σεφέρης Ακαδημαϊκός όπως και για τους δικούς τους λόγους δεν δέχθηκαν ο Ελύτης και ο Μόραλης".

Η βασική άποψη του κ. Πετράκου είναι ότι τα μέλη της Ακαδημίας το 1965 αρνήθηκαν μεν να εντάξουν τον Σεφέρη στους κόλπους της αλλά η ευθύνη για το γεγονός ότι ο τιμημενος ενάσισυ σχεδόν χρόνο νωρίτερα με το βραβειο Νόμπελ ποιητής δεν έγινε τελικά ακαδημαϊκός βαρύνει τον ιδιο επειδή ήταν υπερόπτης με κακότροπη συζυγο και μοχθηρό περιβάλλον που τον επηρέαζαν αρνητικά. Με άξονα αυτή τη γνώμη ο γραμματεύς της, Ακαδημαϊκός κ. Πετράκος, αφηγείται την ιστορία της καλοπροαίρετης προσπάθειας γενικά των ακαδημαικών να κάνουν τον Σεφέρη άξιο της ιδιότητας τους καταλογίζοντας παράλληλα στους ακατανόμαστους συντάκτες του γραπτού "ο θάνατος του Γιώργου Σεφέρη", των Ευρυπίδη. Γαραντούδη, Μαρίας Ρώτα,  άγνοια, αγένεια, αντιπάθεια προς την Ακαδημία και πρόθεση δυσφήμησς της Αλλά η αφήγηση της ιστορίας από τον κ. Πετράκο στηρίζεται επιλεκτικά σε μερικά στοιχεία που μπορούν να θεωηθούν από ανακριβή στην περίπτωση που αυτός δεν γνωρίζει έως αναληθή εάν γνωρίζει όλα τα πραγματικά δεδομένα.

Η μη αποδοχή της πρότασης

Την πρόταση την είχε μεταβιβάσει στο Σεφέρη στο σπίτι του, ο Χρήστος Καρούζος. Στην απαντητική επιστολή της άρνησης, ο Σεφέρης λέγει:

"Τα λόγια σας τα πρόσεξα και τα συλλογιστηκα πολύ και σας παρακαλώ να με συγχωρέσετε αν δεν επέτυχα να ανταποκριθώ στην έκκληση σας. Δυστυχώς είμαι έτσι φτιαγμένος που όλα με εμποδίζουν να έχω οποιαδήποτε ανάμιξη στη διαδικασία αυτής της επιλογής. Δεν είναι η πρώτη φορά που μου συμβαίνει αυτό. Σε κάθε ανάλογη περίσταση της ζωής μου δεν έκαμα τίποτα για να επιτύχω το παραμικρό. Θα ευχόμουν να μη με χαρακτηρίσετε αρνητικό άνθρωπο. Αλλά ο καθένας μας έχει ορισμένα όρια, θα τα έλεγα βιολογικά, που δεν μπορεί να υπερβεί".

Δεν ζητήθεκε από τον Σεφέρη τίποτε το επιλήψιμο. Μια επιστολή τεσσάρων αράδων ότι θα αποδεχόταν την εκλογή του. Δεν θα είχε οποιαδήποτε ανάμιξη στη διαδιακασία αυτή. Άλλοι θα φρόντιζαν και του πρότειναν κατά τον κανονισμό ο Νόβας, ο Καρούζος και ο Βενέζης (οι " πλησιόσαυροι" - οι ακαδημαϊκοί Καρούζος, Κουγέας, Βενέζης, ξεπερνά τα όρια οποιασήποτε αντιπάθειας προς την Ακαδημία.

Ο Σεφέρης γλίτωσε από την Ακαδημία κάτι που δεν πέτυχαν ο Παλαμάς, Παπατσώνης, Μυριβήλης, Τερζάκης, Τσάτσος - στενός συγγενης του Σεφέρη, οι Πολίτης, Πρεβελάκης, Σακελλαρίου, Ευαγγελάτος και πλήθος των λοιπών "πλησιόσαυρων" - λέξη που την έχει ο Στ. Α. Κουμανούδης στο λεξικό του. Είναι θαυμαστό που την ήξερε ο Σεφερης!

▪ πλησιόσαυροι=θαλάσσια προϊστορικά ερπετά, απολιθώματα θαλάσσιων ασπόνδυλων πλασμάτων

Ποια είναι η αλήθεια, στη βάση της οποίας γράφτηκε η επίμαχη φράση Η αλήθεια φωτίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμο από την μελέτη του του καθηγητή του Π. Θεσσαλονίκης Χ. Λ. Καράογλου "Γιατί ο Σεφέρης δεν έγινε Ακαδημαϊκός Διήγηση συμβάντων". Άραγε ο γραμματεύς της Ακαδημίας αγνοεί ή αποσιωπά την εν λόγω μελέτη;

Στέφανος Αθ. Κουμανούδης

▪ (1818 – 1899) ήταν Έλληνας κλασικός φιλόλογος και αρχαιολόγος του 19ου αιώνα και καθηγητής της λατινικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. 

Έγινε υφηγητής το 1845, ενώ το 1846 διορίστηκε έκτακτος καθηγητής της λατινικής φιλολογίας. Προήχθη το 1854 σε τακτικό καθηγητή και εκλέχθηκε τέσσερις φορές κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής (1855-1856, 1866-1867, 1877-1888, 1884-1885). Αποχώρησε τον Αύγουστο το 1886 μετά από σαράντα χρόνια ενεργής διδασκαλίας. Τα μαθήματα του αφορούσαν την ιστορία των ρωμαϊκών γραμμάτων, τον βίο των Ρωμαίων, την ερμηνεία των Λατίνων ποιητών και συγγραφέων. Ήταν διδάσκαλος του μετέπειτα βασιλιά Γεωργίου Α΄ και της συζύγου του Όλγας. 

Διετέλεσε γραμματέας της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας επί 36 έτη. Μεταξύ των ανακαλύψεων του, κατά τη διάρκεια της θητείας του στην Αρχαιολογική Εταιρεία, ήταν η Στοά του Αττάλου, η Βιβλιοθήκη του Αδριανού, το Ολύμπιο, το Θέατρο του Διονύσου, το Δίπυλο, το Ασκληπιείο και ο Κεραμεικός. Ήταν μέλος του Ινστιτούτου της Γαλλίας, της Πρωσικής Ακαδημίας Επιστημών και της Ακαδημίας του Γκέτινγκεν. Απεβίωσε στην Αθήνα στις 19 Μαΐου 1899 και κηδεύτηκε μια μέρα αργότερα.